KİTAPLAR

Dostum Ahmet son yıllarda, mesleği turist rehberliğinin bakışının ötesinde, bir mekanla çok özel bir ilişki kurdu. Aslında belki de bu ilgi, yine de mesleğinden temellenen bir ilgiydi. Ama onunla sınırlı kalmadı, kalamadı. Başlagıcındaki bir bölümüne ben de dahil olduğum için kendimi şahit gösterebilirim kolayca. Fener, Balat ve Ayvansaray’da günlerce, haftalarca, aylarca gezindi. Bir yandan da bu konudaki kitaplara ulaşmaya çalıştı. Onları hatmetti. Sonra tekrar gezdi, dolaştı. Sokak, sokak. Bina, bina. Hatta bazen insan, insan. Fotoğraflar çekti. İnsanlarla konuştu. Uzun sözün kısası, Fener, Balat ve Ayvansaray’la dost oldu…

F. Besim Dellaloğlu

Surlar

Altınay Spor Tesisleri’nin önündeki aralıktan çıkıp, sola doğru bakarsanız Theodosios Surları’nın hoş bir görüntüsüyle karşılaşırsınız (merdiven yok, ama surlara tırmanmak mümkün).

II. Theodosios zamanında, şehir artık kabına sığmaz haldedir. Bu nedenle, Konstantinos Surları’nın yaklaşık bir buçuk kilometre dışına, bugün gördüğünüz surlar inşa edilir. 413 senesinde tamamlanan surlar, 447’de korkunç bir deprem sonrası yerle bir olur. İşin kötüsü, tam o yıllarda, ufukta, Hun İmparatoru Attila belirir. Yaklaşan tehlikenin verdiği korku ve azimle, sadece iki ay içerisinde, tüm surlar, eskisinden de sağlam bir şekilde yeniden inşa edilir.

Kara ve deniz surlarının toplam uzunluğu 21 kilometredir. Marmara kıyılarından Haliç’e dek iki sıra şeklinde uzanan kara surları bunun yaklaşık 6 kilometresini oluşturur. Burada içteki surun (mega teichos) kalınlığı 5, yüksekliği 12 metredir. Sur boyunca, 55’er metre aralıklarla 96 adet burç bulunmaktadır.

Burçların yükseklikleri 18 ila 20 metre arasındadır. Tepelerinde çeşitli savunma silahları bulunurmuş. İç ve dış surların arasında genişliği 15 ila 20 metre arasında değişen teraslar var. Dış surlar (exo teichos) 8 metre yüksekliğinde, 2 metre genişliğinde. Burada da yine 96 burç yükselmekte. Dış surun altında “parateichion” denilen kenarında 2 metre yüksekliğinde bir duvar olan ikinci bir teras daha var. Tüm bunların önünde de 10 metre derinliğinde, 20 metre genişliğinde tehlike belirdiğinde suyla doldurulan bir hendek (taphros) bulunmakta. Bu güçlü savunma sistemi asırlar boyu Konstantinopolis’i saldırılardan korumayı bilmiş.

Günümüzde, surların önündeki eski hendek ve arazilerin çoğu bostan ve mezarlık halindedir. Kara surlarında halen varlığını sürdüren 8 sur kapısı Marmara’dan Haliç’e doğru şu şekilde sıralanmakta : Yedikule Kapısı (Yaldızlı Kapı, Altın Kapı, Khrysai Pylai, Porta Aurea), Belgradkapı (Ksilokerkos), Silivrikapı (Pege), Mevlanakapı (Rhegium) , Topkapı (Romanos), Sulukule Kapısı (Pempton), Edirnekapı (Harisius, Andrinopolis), Eğrikapı (Kaligaria)…

Önsöz / Fatih Besim Dellaloğlu
Bizantion’dan İstanbul’a
Bir Günlük Güzergah

KARİYE MÜZESİ VE ÇEVRESİ
Kariye Müzesi
Surlar
Köşe Bucak İstanbul

AYVANSARAY
Ayvansaray
Tekfur Sarayı
İmparatorluk Sarayları
Panaya Hançeriotissa Kilisesi
Kasturya Sinagogu
Dergah ve Tekkeler
Adileşah Kadın Hatice Sultan Camii
Şu’be Hazretleri
Eğrikapı
 İstanbullu’ya Hergün Bayram
Kırkçeşme Maksemi
Kandilli Türbe
Panaya Suda Kilisesi
Bizans Oyunu
Dervişzade Sokağı
Mimar Mustafa Ağa Çeşmesi
Hançerli Hamamı
İvaz Efendi Camii
Anemas Zindanları
Bizans Kanunları ve Cezalar
Emir Buhari Tekkesi
Hz. Ebuzerr El Gıfari Camii ve Türbesi
Lonca
Panaya Blakherna Kilisesi
  İlk Meclis-i Mebusan
Muhammed El-Ensari Türbesi
Hacı Hüsrev Camii
Toklu İbrahim Dede Zaviyesi
Haliç Buzlar Altında
Cabir Camii

BALAT
Balat ve Yahudiler
Aya Dimitri Kanavis Kilisesi ve Balat Or-Ahayim Hastanesi
Panaya Balino Kilisesi
Ferruh Kethuda Camii
Ermeniler ve Gregoryen Kilise
Surp Hıreşdagabet Ermeni Kilisesi
Ermeni Okulu
Dehlizler ve Tüneller
Hacı İsa Camii
Abdullah El-Ensari Hazretleri
 Varlık Vergisi
Ahrida Sinagogu
Aya Strati Kilisesi
Hızır Çavuş Camii
Çana Sinagogu
Kahvehaneler
Tahta Minare Camii
Hızır Çavuş Sokağı
Balat Yanbol Sinagogu
Agora Meyhanesi
Meyhaneler
Balat Kapısı
Yusuf Şücaüddin Camii
Selanik Sinagogu
Bir İstanbul Musevisi’nin Anılarından

FENER
Fener
Tur-ı Sina Metokhionu
Aya Yani Metokhi Kilisesi
Ahşap Evler ve İstanbul Yangınları
Sveti Stefan Bulgar Kilisesi
Bulgar Eksarhhanesi
Camhane ve Kadın Eserleri Kütüphanesi
Elveda İstanbul
Kantemir Sarayı
Aya Yorgi Metokhi Kilisesi
Vlah Sarayı Kilisesi
Haçlılar Konstantinopolis’te
Yuvakimyon Rum Kız Lisesi
Maria Muhliotissa Kilisesi
Mesnevihane
Bizans Devrinde Okul ve Kütüphaneler
Fener Rum Erkek Lisesi
Patrikhane ve Aya Yorgi Kilisesi
Marasli Rum İlköğretim Okulu
İskeleler

CİBALİ’DEN KARİYE’YE
Cibali
Yeni Ayakapı ve Ayakapı Hamamı
Restoranlar
Küçük Mustafa Paşa Hamamı
Gül Camii
Haliç Semalarında Uçak Yarışları
Cibali Kapısı
Aya Nikola Kilisesi
Ayakapı
 Eski İstanbul Mutfağı’ndan
Yavuz Sultan Selim’den Kariye’ye

EKLER
Kronoloji
Bizans İmparatorları
Latin İmparatorları
Osmanlı Padişahları
Gezgin ve Yazarların Yaşadıkları Dönemler
Sözlük
Kaynakça
Dizin